Co to jest ferrytyna – rola w organizmie, niedobór i nadmiar, kiedy należy się przebadać

Ferrytyna, jest białkiem, występującym w ludzkim organizmie, jako magazyn żelaza. Żelazo, z łac. ferrum, występuje w naszym ciele w hemoglobinie, osoczu, szpiku kostnym, enzymach i mięśniach. Jest niezbędnym elementem reakcji biochemicznych życia komórkowego i transportuje tlen, dzięki wsparciu krwinek czerwonych. Pozyskujemy żelazo, spożywając je wraz z pożywieniem  oraz dietą bogatą w mięso, ryby, twaróg, mleko, warzywa strączkowe oraz orzechy. 

Czym jest i jak powstaje ferrytyna? Ferrytyna i żelazo, wzajemne związki. 

Ferrytyna, pełni rolę regulatora ilości Fe, biorąc udział w procesie jego metabolizowania przez organizm. Ale nie tylko. Na dzień dzisiejszy wiadomo, że jej biologiczne funkcje, są dużo bardziej urozmaicone. Metabolizm organiczny, syntetyzuje pierwiastek na dwa jego podtypy: żelazo hemowe (odzwierzęce) oraz żelazo niehemowe (pochodzące z roślin i produktów mlecznych).

Zbadanym i udowodnionym faktem jest, że każda komórka naszego ciała, potrzebuje żelaza do tego, by prawidłowo funkcjonować. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest oczywiście dla każdego z nas różne i zależy od wielu, niezależnych od siebie czynników, jakimi są wiek, płeć czy aktualny stan zdrowia. Zadaniem magazynującego białka, jest regulacja wchłaniania Fe przez jelita, a dokładnie przez dwunastnicę i jelito cienkie.

Gdy organy, zaspokoją już nasze zapotrzebowanie na żelazo, do metabolizmu włącza się apoferrytyna (cząstka, która ma tą samą strukturę, ale nie posiada funkcji przechowywania Fe), która wiąże wchłonięty pierwiastek w błonie śluzowej naszego przewodu pokarmowego. Ważną rolą ferrytyny, jest także immunologiczna obrona naszego organizmu. Co to oznacza? Oznacza to, że cząsteczka ta ma szczególne właściwości, które budują naszą odporność. Inne jej pozytywne cechy biologiczne, to oddziaływanie:

• przeciwbakteryjne,
• przeciwgrzybiczne,
• antywirusowe,
• przeciwzapalne
• oraz przeciwutleniające.

Rola ferrytyny w organizmie. Metabolizm i magazynowanie zapasów żelaza.

W następstwie tego procesu, dochodzi do powstania ferrytyny, która rezerwuje oraz magazynuje tą jego ilość, która nie została wchłonięta i jednocześnie kontroluje poziom jego toksyczności. Ponieważ, sole żelaza w dużych ilościach, mają działanie toksyczne na organizmy żywe i swoją zbyt dużą obecnością, mogą doprowadzić do zatrucia tym metalem. Funkcjonalne białko, jednak stoi na straży i w takich sytuacjach. Jej występowanie jest również powszechne w osoczu.

Jak wiemy, osocze to zasadniczy, płynny składnik krwi, który stanowi około 55% całkowitej jej objętości. Jego główne zadanie, polega na transporcie elektrolitów, białek, składników odżywczych i produktów przemiany materii. Dzięki badaniom osocza, lekarze mogą ocenić, czy cierpimy z powodu niedoboru czy też nadmiaru Fe w organizmie.

Ferrytyna, występuje również w białku serwatkowym i w siarze. Stąd jej rola w organizmie, szczególnie u noworodków, ma ogromne znaczenie. Rozszczepiając jony żelaza, przechowuje je w naszej wątrobie, w postaci komórek hepatocytowych oraz utrzymuje jego zrównoważone stężenie, w układzie odpornościowym. Żelazo, uwalniane jest przez ferrytynę w sytuacji, gdy nasz organizm tego wymaga i potrzebuje tego właśnie pierwiastka. Taką sytuacją, może być potrzeba zwiększenia ilości krwinek czerwonych. Ferrytyna i transferyna (białko transportujące), uwalniają wymaganą ilość krwinek, by wspomóc organizm w jego efektywnej pracy. 

Niedobór i nadmiar ferrytyny. Przez co może być wywołany?

Badanie, ferrytyna, krew. By lekarz mógł, po sprawdzeniu naszych wyników, w sposób precyzyjny stwierdzić, który ze stanów jest u nas rozpoznawalny, należy się najpierw zapoznać z normami, jakie są przewidziane przez WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) dla stężenia białka, w ludzkim organizmie.

Wartości referencyjne są w tym przypadku, wyższe dla mężczyzn niż dla kobiet i wynoszą od 20 do 310 ug.l-1 u mężczyzn oraz od 20 do 204 ug.l-1 u płci przeciwnej. Jedynie menopauza, zmienia ten stan w pań, ponieważ w trakcie jej trwania, kobieca ferrytyna może sięgać do 300 jednostek ug. Wartość referencyjne, są także uzależnione od innych, niż płeć czynników i zawsze powinny zostać wzięte pod uwagę przez lekarza, który postawi diagnozę.

Jakie są najczęstsze przyczyny zbyt wysokiego stężenia białka, magazynującego żelazo w osoczu? Specjaliści wymieniają hemochromatozę, czyli przesycenie komórek organizmu żelazem, transfuzję krwi oraz zażywanie przez pacjentów suplementów, zawierających żelazo. Nie musimy się martwić, że lekarz złamie zasady naszej prywatności i poinformuje osoby niepożądane o naszym stanie zdrowia lub wynikach badań. Laboratoria medyczne, podobnie jak inne instytucje publiczne, działają zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Polityka prywatności gwarantuje, że nasze dane pozostaną poufne. Nadmiar, stwierdza się również, gdy materiał badanego osocza, wskazuje na spożywanie przez nas alkoholu, zaburzenia metaboliczne, wirusowe zapalenie wątroby, niewydolność nerek i chorobę nowotworową.

Niedobór ferrytyny natomiast, sygnalizowany jest przez obniżony poziom żelaza. Mogą się wówczas pojawić objawy chorobowe, które są tego stanu, bezpośrednim następstwem. Efektem niedoboru żelaza, jest często niedokrwistość. Jak państwo widzicie, to funkcjonalne białko, ma sporo do powiedzenia, jeśli chodzi o analizę naszego stanu zdrowia. I to nie tylko! Ponieważ to od jego ilości, zależy kontrola zmagazynowanego w naszym ciele, żelaza.

Jeśli wyniki lekarskie, wskazują na spadającą liczbę naszego białka, musimy liczyć się także i z tym, że lada dzień, żelazo zacznie nam również ‘uciekać’. Pierwsze tego objawy to: nadmierne zmęczenie, zawroty głowy, ból nóg, duszności, drażliwość, dzwonienie w uszach i ogólne osłabienie.

Dieta regulująca poziom żelaza. Co warto jeść?

Czy warto brać żelazo jako dodatkowy suplement diety czy też nie za bardzo? Czy dobrze zaplanowane posiłki, bogate w ten pierwiastek, mogą poprawić nasz stan zdrowia czy też wpływ ten będzie dla nas, raczej nie odczuwalny? Tego typu pytania, mogą zadawać sobie, osoby zupełnie zdrowe, aktywne fizycznie i cóż tu ukrywać, dość młode. Ponieważ, to zwykle właśnie one, mają idealne wyniki, ich kondycja nie wskazuje na występowanie zaburzeń, czy też groźnych dla zdrowia chorób.

Ze względu na właściwości regulujące ferrytyny oraz jej wiele pozytywnych cech, warto jest w diecie uwzględnić czerwone, chude mięso, wątrobę, ryby oraz jaja (szczególnie ich żółtka). Pominąć również nie można, bogatego w Fe twarogu, mleka, warzyw strączkowych, brokułu i krewetek. Z produktów tych, dobrze jest zrobić podstawę spożywanych przez siebie dań, tak by móc łatwo i bez większego wysiłku, przestawić się na nowy styl odżywiania. Wydaje się, że przepisów na potrawy z mięsa, twarogu, jaj czy smakowitych ryb, jest na tyle dużo, byśmy mogli z łatwością skomponować dla siebie urozmaicone i smaczne menu. Wymienione produkty, diety bogatej w żelazo, to rodzaj żywności elementarnej i podstawowej, czyli takiej, jaką z pewnością nabędziemy w każdym sklepie, sprzedającym jedzenie.